JEDWAB - włókno pochodzenia zwierzęcego (białkowe ) uzyskiwane zkokonu  jedwabnika morwowego  lub jedwabnika dębowego .
Światowa produkcja  jedwabiu na poziomie ok. 50 000 ton  rocznie stanowi 0,2% całej produkcji włókien .
Jedwab to również nazwa tkanin produkowanych z przędzy  uzyskiwanej z tego włókna. Tkaniny jedwabne charakteryzują się połyskiem, są gładkie, śliskie, wiotkie, miękkie, lekkie, cienkie i bardzo przyjemne w dotyku. Niegdyś stosowane jako podłoże malarskie, zwłaszcza w sztuceorientalnej . Z włókien jedwabnych produkowano sita służące w technice druku  zwanej sitodrukiem .
Znaleziska archeologiczne  wskazują, że jedwab wytwarzano już w starożytnych Chinach , około 3600 roku p.n.e. Świadczą o tym znalezione narzędzia do wyplatania oraz farbowana jedwabna gaza , znalezione na stanowisku archeologicznym kultury Hemudu  w prowincji Zhejiang . Bardziej złożone wyroby, w tymadamaszki , zostały odkryte na innym stanowisku w Zhejiang i datowane są na 2700 r. p.n.e.
Chińskie podanie głosi, że jedwab został odkryty w ogrodzie cesarza Huang Di , żyjącego w latach 2698 - 2598 p.n.e. Według legendy cesarz poprosił swą żonę Xi Lingshi , by sprawdziła, jaki szkodnik niszczy drzewa morwowe. Cesarzowa zauważyła, że są to białe larwy , które przędą błyszczące kokony. Przypadkowo jeden kokon wpadł jej do wrzątku i okazało się, że można wyciągnąć z niego delikatną nić, którą Xi Lingshi zawinęła na szpulkę. W ten sposób, jak głosi legenda, odkryła tajemnicę produkcji jedwabiu.
Chińczycy strzegli tej tajemnicy przez około 2000 lat. Przez ten czas Chiny miały monopol  na produkcję jedwabiu, który eksportowały  tzw. jedwabnym szlakiem . Każdego, kto zdradziłby tajemnicę jego wyrobu, czekał wyrok śmierci. Według relacji bizantyńskich historyków Teofanesa  i Prokopiusza z Cezarei  tajemnica jedwabiu została przemycona  z Chin do Konstantynopola przez dwóch mnichów dopiero w roku550 . Cesarstwem Wschodniorzymskim (Bizancjum ) rządził wówczas Justynian I . Mieszkańcy Bizancjum kupowali chiński jedwab, który był przywożony tzw. jedwabnym szlakiem  przezkupców . Wędrowali oni przez kilka miesięcy, pokonując 4800 km  i narażali życie, podążając przez terytoria ogarnięte wojną. W Europie  jedwab wart był majątek, dlatego władcy Bizancjum zależało na zdobyciu tajemnicy jego produkcji. Obiecał dwóm mnichom, że sowicie ich wynagrodzi, jeśli przywiozą jajeczka  jedwabników z Chin  i posiądą sekret ich hodowli. Plan się powiódł, wysłańcy zdobyli ok. 26 tysięcy jajeczek i przetransportowali je do Europy , chowając je w wydrążonym wnętrzu bambusowych  kijów, którymi się podpierali.
Prawdopodobnie jednak to tylko legenda, ponieważ hodowla jedwabników jest udokumentowana na terenie bizantyńskiej Syrii już w V wieku.
Cesarze strzegli sekretu równie zazdrośnie jak Azjaci, organizując poprzez urzędników zwanych_kommerkiarioi_ ścisłą kontrolę państwa nad przemysłem jedwabnym. Ośrodki produkcji przesuwano z biegiem wieków coraz dalej na zachód Cesarstwa, by w IX-X w. skoncentrować je w basenie Morza Egejskiego . Najprężniejsze warsztaty (_ergasteria_) funkcjonowały w Heraklei pod Konstantynopolem , Atenach ,Koryncie  i Tebach . Bizantyńska produkcja tekstyliów osiągnęła wyżyny kunsztu - jej wytwory zadziwiają bogactwem skomplikowanych motywów, które często obejmowały całe sceny religijne bądź historyczne. Na tkaninach chętnie haftowano prócz ornamentów roślinno-geometrycznych przejęte z Persji  fantastyczne hippokampy , gryfy , pegazy , a nadtosłonie , lwy  oraz cesarskie orły , dwugłowe i jednogłowe.
Rozbudowany dwór cesarski napędzał rozwój owego rzemiosła niezliczonymi zamówieniami. Purpurowe, ciężkie jedwabie cesarskie przetykano z reguły złotem , otrzymującbrokaty .
Bizantyjczycy z powodzeniem strzegli tajnik procesu otrzymywania drogocennej tkaniny przed przeniknięciem na Zachód przez długi czas.
W roku 968  biskup  Liutprand z Cremony , poseł cesarza  Ottona I , daremnie próbował wywieźć purpurowy jedwab z Konstantynopola - cenny towar został mu skonfiskowany przez cesarskich urzędników. Dopiero w 1147 Roger II , król Sycylii , zdobył tajemnicę porywając z Teb  i Koryntu rzemieślników-specjalistów.
Z Chin jedwabnictwo trafiło do Persji  i Japonii . Z Sycylii natomiast rozprzestrzeniło się na Hiszpanię  i resztę Włoch . W XIII wieku  pojawiło się we Francji , a od XVII wieku rozpowszechniło się w całej Europie. Jedwabniki wolą jednak chińską białą morwę, Europa sprowadza więc część surówki jedwabnej z Chin.

Produkcja włókna
 Kokony jedwabnika zebrane do produkcji jedwabiu
 Rękodzielnicza produkcja tkanin jedwabnych w Chinach

Produkcję jedwabiu można podzielić na 4 fazy:
* Produkcja karmy dla jedwabników uprawa drzew , których liście  będą dla nich pożywką. Jedwabniki mogą żywić się liśćmi różnych gatunków  drzew. Najlepiej jednak, gdy jest to morwa  lub dąb .
* Hodowla jedwabników - odbywa się wiosną, tylko przez 2 miesiące. Przez pozostały czas jaja przechowuje się w stosunkowo niskiej temperaturze. Wylęg rozpoczyna się, gdy tylko pojawią się na morwach pierwsze liście i trwa ok. 8 dni. Następnie gąsienice przez miesiąc żywią się liśćmi morwy.Jedwabniki  spożywają pokarm bez przerwy, w ciągu 4 tygodni masa ich ciała zwiększa się 10 000 razy. Po czwartym linieniu , po około miesiącu od wylęgu, jedwabniki rozpoczynają owijanie się w kokon, co trwa 3 dni. Po tym czasie jedwabniki rozdziela się na te, które przepoczwarczą  się w motyla ], by dać początek kolejnemu cyklowi rozwojowemu, oraz te, z których pozyskuje się jedwab.
* Pozyskiwanie włókna - kokony zanurza się w gorącej wodzie, znajduje koniec każdej nici jedwabnej, a następnie zawija na szpulę.
Z jednego kokonu otrzymuje się ok. 1,6 km  bardzo cienkiej nici.
* Przędzenie - włókno poddaje się procesowi przędzenia  w celu uzyskania przędzy jedwabnej, będącej surowcem do produkcji tkanin.

Pozyskiwanie włókna
*  Odwijanie włókna jedwabnego z kokonu
*  Odwijanie włókna jedwabnego z kokonu
*  Łączenie kilku włókien w przędzę - przędzenie
*  Nawijanie przędzy na motki
Ze względu na dość żmudny i stosunkowo kosztowny proces uzyskiwania jedwabiu naturalnego, wynaleziono kilka rodzajów sztucznego włókna o podobnych właściwościach, zwanego jedwabiem sztucznym .

NAJWIĘKSI PRODUCENCI JEDWABIU
Najwięksi producenci jedwabiu (2005) (w tonach)
Chiny  290 003
Indie  77 000
Uzbekistan  17 000
Brazylia  11 000
Iran  6 088
Tajlandia  5 000
Wietnam  3 000
Korea Północna  1 500
Rumunia  1 000
Japonia  600
Łącznie na świecie 411 591

Handlowe nazwy przędz i nici jedwabnych
* GREŻA - jedwab naturalny w stanie surowym
* GRENADYNA - silnie skręcona przędza jedwabna
* FILOZELA - nić jedwabna nieskręcana
* KORDONEK  - skręcona nitka jedwabna (lub bawełniana )
* MULINA  - wielobarwna przędza dohaftowania
* ONDULA - jedwabna przędza wątkowa
* ORGANZYNA - jedwabna przędza przeznaczona na osnowę
* SZAPA - czesankowa przędza jedwabna
* TRAMA - luźno skręcona z kilku nitek greży przędza jedwabna

Handlowe nazwy tkanin jedwabnych
* BROKAT  - ciężka tkanina - o wypukłym wzorze - najczęściej jedwabna i przetykana nicią złotą lub srebrną
* BURETA  - tkanina z wyczeski jedwabnej (odpadowej przędzy z jedwabiu naturalnego)
* FAILLE - gruba tkanina jedwabna poprzecznie prążkowana
* FLORET
* FULAR  - cienka, charakteryzująca się szczególną miękkością tkanina osplocie  płóciennym , skośnym lubatłasowym  używana głównie na krawaty i chustki
* GLACE - mieniąca się tkanina jedwabna, w której wątek i osnowa są różnokolorowe
* ILUZJA - delikatna, przezroczysta tkanina jedwabna
* KANAUS - perska  tkanina jedwabna
* KREPA - pomarszczona, matowa tkanina (najczęściej jedwabna) z silnie skręconej przędzy
* LAMA  - gładka, przetykana nitkami metalowymi tkanina, najczęściej jedwabna
* LAMPAS  - chińska tkanina jedwabna
* LEWANTYNA - tkanina jedwabna osplocie skośnym
* LIBERTY  - jedwabny atłas o silnym połysku
* MORA  - tkanina, najczęściej jedwabna, o falisto mieniącym się deseniu
* MUŚLIN - lekka tkanina jedwabna wykonana bardzo luźno w splocie płóciennym
* PANORA - tkanina jedwabna
* PIKA - gęsta, prążkowana tkanina jedwabna
* PONGÉ - bardzo lekka tkanina jedwabna o splocie płóciennym
* PRUNELA - cienka, mocna tkanina jedwabna o splocie atłasowym
* SPARKING - błyszcząca tkanina z jedwabiu połączonego ze sztucznym włóknem
* SZARMEZA - bardzo cienka, miękka tkanina jedwabna
* TAFTA  - bardzo gęsta, sztywna, szeleszcząca i połyskująca tkanina jedwabna
* TRYKOTYNA - gruba, miękka tkanina jedwabna
 
materialy informacyjne-wilkipedia.pl